Βασικές τάσεις περιόδου 2018-2019
1. Η συνολική Κρατική Αναπτυξιακή Βοήθεια (ΚΑΒ) συνεχίζει να αυξάνεται, αλλά όχι αρκετά γρήγορα προκειμένου να ανταποκριθεί στις διεθνείς δεσμεύσεις
Τα προσωρινά στοιχεία για το 2019 δείχνουν συνολική ΚΑΒ ύψους 169,2 δισ. δολ. ΗΠΑ, προερχόμενη τόσο από τις χώρες-μέλη της DAC, όσο και από άλλους επίσημους παρόχους. Η συνολική ΚΑΒ των χωρών της DAC αυξήθηκε κατά 1,4% (σε πραγματικούς όρους) σε σχέση με το 2018, φθάνοντας τα 152,8 δισ. δολάρια ΗΠΑ, ή 0,3% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ). Ενώ η Δανία, το Λουξεμβούργο, η Νορβηγία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο συνεισφέρουν τουλάχιστον το 0,7% του ΑΕΕ τους ως ΚΑΒ, η συνολική ΚΑΒ από τις χώρες της DAC δεν ανταποκρίνεται στο συλλογικό στόχο του 0,7%, όπως αυτός έχει διακηρυχθεί στην Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και στην Ατζέντα Δράσης της Αδδίς Αμπέμπα. Αν οι χώρες της DAC είχαν επιτύχει αυτόν τον στόχο το 2019, θα είχαν παράσχει 354,3 δισ. δολ. ΗΠΑ σε ΚΑΒ, δηλαδή 201,5 δισ. δολάρια περισσότερα. Δεδομένου του ιδιαίτερου ρόλου που διαδραματίζει η ΚΑΒ για την αντιμετώπιση ανθρωπιστικών αναγκών, την προώθηση της ειρήνης και της σταθερότητας, την οικοδόμηση υγιών, παραγωγικών πληθυσμών και την οικοδόμηση των παγκόσμιων αγορών του μέλλοντος, η ανάγκη για συνεχείς αυξήσεις της ΚΑΒ παραμένει ισχυρή.
Από τους άλλους επίσημους παρόχους, 12 ανέφεραν ΚΑΒ συνολικού ύψους 16,45 δισ. δολ. ΗΠΑ για το 2019. Η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, παρείχαν 15,3 δισ. δολ. ΗΠΑ. Σε σχέση με το 2018 σημειώθηκε μείωση 8% λόγω πτώσης των διμερών δανείων από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Τουρκία συνεισέφερε το 1,15% του ΑΕΕ της ως ΚΑΒ. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ, οι συνεισφορές άλλων μεγάλων παρόχων αναπτυξιακής συνεργασίας, οι οποίοι δεν αναφέρουν τις προσπάθειές τους στον ΟΟΣΑ, αυξάνονται επίσης. Συνολικά, υπολογίζεται ότι αυξήθηκαν κατά 17% τα τελευταία πέντε χρόνια, φθάνοντας τα 7,2 δισ. δολ. ΗΠΑ το 2018.
2. Η ΚΑΒ προς τις Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες (ΛΑΧ) αυξήθηκε, αλλά το ποσοστό εξακολουθεί να είναι μικρό
Η καθαρή διμερής ΚΑΒ, η οποία παρέχεται από χώρες της DAC προς τις ΛΑΧ αυξήθηκε το 2019, έπειτα από την πτώση του 2018, φτάνοντας το 23,8% της συνολικής διμερούς ΚΑΒ (28,4 δισ. δολ. ΗΠΑ), σημειώνοντας αύξηση 2,6% σε πραγματικούς όρους. Ωστόσο, η συνολκή ΚΑΒ προς ΛΑΧ ως ποσοστό του ΑΕΕ δεν έχει αλλάξει από το 2017, παραμένοντας στο 0,09%, πολύ κάτω από τη δέσμευση του 0,15-0,20%, η οποία προβλέπεται στην Ατζέντα 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, την Ατζέντα Δράσης της Αδδίς Αμπέμπα και το Πρόγραμμα Δράσης της Κωνσταντινούπολης. Το 2018, πέντε χώρες της DAC (Δανία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο) παρείχαν τουλάχιστον το 0,20% του ΑΕΕ τους στις ΛΑΧ. Πάντως το συνολικό ποσοστό έχει μειωθεί τα τελευταία δέκα χρόνια, οπότε η ανοδική τάση του 2018-19 είναι πολύ ευπρόσδεκτη.
3. Υπάρχει συνεχής αύξηση των ροών προς «εύθραυστα περιβάλλοντα» από το 2014
Η υποστήριξη σε «εύθραυστα περιβάλλοντα», τα οποία περιλαμβάνουν 58 χώρες και εδάφη, αντιπροσώπευε το 35,2% της ακαθάριστης διμερούς ΚΑΒ των χωρών της DAC (42,1 δισ. δολ. ΗΠΑ) και το 76,5% των άλλων επίσημων παρόχων (16,1 δισ. δολ. ΗΠΑ) το 2018, ενώ η υποστήριξη από πολυμερείς οργανισμούς αντιστοιχούσε σε επιπλέον 30,6 δισ. δολ. ΗΠΑ. Οι 15 εξαιρετικά ευάλωτες χώρες έλαβαν το 41,4% του συνολικού ποσού των χωρών της DAC και το 82,7% των άλλων επίσημων παρόχων, κυρίως με τη μορφή ανθρωπιστικής βοήθειας. Η Αραβική Δημοκρατία της Συρίας, η Υεμένη, η Αιθιοπία, το Αφγανιστάν και η Νιγηρία ήταν οι μεγαλύτερες αποδέκτριες για το 2018. Αντίθετα, η Ισημερινή Γουινέα, η Ερυθραία, οι Κομόρες, το Βασίλειο του Εσουατίνι και η Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας έλαβαν τη λιγότερη υποστήριξη, ίση με το 0,5% του συνόλου.
4. Η χρηματοδότηση για την ισότητα των φύλων βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών, αλλά το ποσοστό της ΚΑΒ που έχει ως κύριο σκοπό την ισότητα των φύλων παραμένει χαμηλό
Το 2018, το 42,1% της συνολικής διμερούς βοήθειας των χωρών της DAC (53,1 δισ. δολ. ΗΠΑ) είχε ως κύριο ή σημαντικό στόχο την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών, από 36,2% το 2017. Ωστόσο, μόνο το 4% ήταν κύριος στόχος, χωρίς καμία αύξηση τα τελευταία χρόνια. Η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ισπανία και η Σουηδία υποστήριξαν την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών ως κύριο στόχο περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Άλλοι επίσημοι πάροχοι παρείχαν το 17,1% της διμερούς βοήθειας (225 εκ. δολ. ΗΠΑ) για την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών ως κύριο ή σημαντικό στόχο, από 14,8% το 2017. Μόνο το 1% αυτής της βοήθειας αφορούσε την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών ως κύριο στόχο. Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα παρείχαν τα μεγαλύτερα ποσά μεταξύ των άλλων επίσημων παρόχων.
5. Η χρηματοδότηση για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή αυξήθηκε ελαφρά από τις χώρες της DAC, αλλά μειώθηκε από τους άλλους επίσημους παρόχους το 2018
Το 2018, οι χώρες της DAC αύξησαν ελαφρώς την ΚΑΒ για την υποστήριξη του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής, δεσμεύοντας το 33% της διμερούς βοήθειας (34,2 δισ. δολ. ΗΠΑ) για την υποστήριξη του περιβάλλοντος είτε ως κύριο είτε ως σημαντικό στόχο (σταθερό σε σύγκριση με το 2017), με το 11% να αφορά κύριο στόχο. Το 26% της διμερούς ΚΑΒ (27,5 δισ. δολ. ΗΠΑ) επικεντρώθηκε στην κλιματική αλλαγή είτε ως κύριο είτε ως σημαντικό στόχο (μικρή αύξηση από 25% το 2017). Η υποστήριξη των άλλων επίσημων παρόχων για το περιβάλλον μειώθηκε, δεσμεύοντας μόνο το 2% της διμερούς βοήθειας (23 εκ. δολ. ΗΠΑ) για την υποστήριξη του περιβάλλοντος είτε ως κύριο είτε ως σημαντικό στόχο, από 11% το 2017.
Γεωγραφική εστίαση
Το 2018, η διμερής ΚΑΒ των χωρών της DAC εστίασε σχεδόν ομοιόμορφα τόσο στην Ασία (34,8 δισ. δολ. ΗΠΑ) όσο και στην Αφρική (33,3 δισ. δολ. ΗΠΑ). Η Ιαπωνία και η Γερμανία ήταν οι κορυφαίοι πάροχοι της DAC στην Ασία, ενώ οι ΗΠΑ παρείχαν το ένα τρίτο της συνολικής διμερούς βοήθειας των χωρών της DAC στην Αφρική. Σε σχέση με τη συνολική διμερή βοήθεια, η Ιαπωνία διέθεσε το υψηλότερο ποσοστό προς την Ασία (64%), ενώ η Πορτογαλία διέθεσε το υψηλότερο ποσοστό προς την Αφρική (66%). Το 32% της διμερούς ΚΑΒ των χωρών της DAC δεν μπορεί να προσδιορισθεί ανά περιοχή. Η διμερής ΚΑΒ των άλλων επίσημων παρόχων επικεντρώθηκε κυρίως στην Ασία (15,4 δισ. δολ. ΗΠΑ), με έμφαση στη Μέση Ανατολή. Η Τουρκία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία παρείχαν το 94% αυτού του ποσού. Το Κουβέιτ παρείχε σχεδόν το ήμισυ της βοήθειας των άλλων επίσημων παρόχων προς την Αφρική. Το 7% της διμερούς ΚΑΒ δεν μπορεί να προσδιορισθεί ανά περιοχή. Οι 5 πρώτες χώρες εταίροι για τις χώρες DAC ήταν η Ινδία, η Ινδονησία, το Αφγανιστάν, η Συρία και το Μπαγκλαντές. Οι πέντε πρώτες χώρες εταίροι για τους άλλους επίσημους παρόχους ήταν η Συρία, η Υεμένη, η Αίγυπτος, η Κούβα και η Σερβία.
Θεματική εστίαση
Το 2018, οι χώρες της DAC παρείχαν το 37% της διμερούς ΚΑΒ τους σε κοινωνικές υποδομές και υπηρεσίες (46,3 δισ. δολ. ΗΠΑ). Η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Πορτογαλία και η Σλοβενία διέθεσαν τουλάχιστον το 50% σε κοινωνικές υποδομές. Μέσα σε αυτόν τον ευρύ τομέα, οι χώρες της DAC επικεντρώθηκαν κυρίως στη στήριξη των κυβερνήσεων και της κοινωνίας των πολιτών (16,3 δισ. δολ. ΗΠΑ) και στην υγεία (14,3 δισ. δολ. ΗΠΑ). Η διμερής ανθρωπιστική βοήθεια των χωρών της DAC ανήλθε σε 14,7 δισ. δολ. ΗΠΑ (12% της διμερούς ΚΑΒ). Οι δεσμευμένες (earmarked) συνεισφορές των χωρών της DAC σε πολυμερείς οργανισμούς επικεντρώθηκαν κυρίως στην ανθρωπιστική βοήθεια και στους κοινωνικούς τομείς και τη διακυβέρνηση. Οι άλλοι επίσημοι πάροχοι διέθεσαν το μεγαλύτερο μέρος της διμερούς ΚΑΒ για ανθρωπιστική βοήθεια (8,3 δισ. δολ. ΗΠΑ), με έμφαση στην αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Η ανθρωπιστική βοήθεια της Τουρκίας, με έμφαση στην αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, αντιστοιχούσε στο 63% της συνολικής διμερούς ΚΑΒ. Οι δεσμευμένες (earmarked) συνεισφορές άλλων επίσημων παρόχων σε πολυμερείς οργανισμούς εστίασαν επίσης στην ανθρωπιστική βοήθεια.
Ελλάδα
Η Ελλάδα παρείχε περισσότερη ΚΑΒ το 2019 σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η συνολική ΚΑΒ ανήλθε σε 308 εκ. δολ. ΗΠΑ (προσωρινά στοιχεία), αντιπροσωπεύοντας το 0,14% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος της χώρας το 2019. Η αύξηση 11%, σε πραγματικούς όρους, από το 2018 οφειλόταν κυρίως σε δαπάνες υπέρ προσφύγων εντός επικρατείας (in-donor refugee costs). Η Ελλάδα κατέλαβε την 26η θέση μεταξύ των χωρών μελών της DAC σε σχέση με την αναλογία ΚΑΒ προς ΑΕΕ το 2019.
Η ΚΑΒ της Ελλάδας δεν έχει ακόμη ανακάμψει ύστερα από τις σημαντικές περικοπές στις δαπάνες του δημόσιου τομέα μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση. Ενώ η Ελλάδα συνεχίζει να εκπληρώνει τις πολυμερείς δεσμεύσεις της, κυρίως προς τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, η διμερής ΚΑΒ μειώθηκε σημαντικά το 2018 και αφορούσε κυρίως σε δαπάνες υπέρ προσφύγων εντός επικρατείας και υποτροφίες. Οι χώρες προς τις οποίες κατευθύνθηκε το μεγαλύτερο μέρος της βοήθειας ήταν η Τουρκία και η Αλβανία.
Το 2018, το μεγαλύτερο ποσοστό της ΚΑΒ της Ελλάδας (87%) χορηγήθηκε ως συνεισφορά σε πολυμερείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Η διμερής ΚΑΒ αντιστοιχούσε στο 13% της συνολικής, εκ της οποίας το 17% διοχετεύθηκε μέσω πολυμερών οργανισμών. Η συνολική συνεισφορά της Ελλάδας σε πολυμερείς οργανισμούς διατέθηκε κυρίως στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, στα Ηνωμένα Έθνη (ΟΗΕ) και στον Όμιλο της Παγκόσμιας Τράπεζας. Αυτές οι συνεισφορές αντιπροσώπευαν σχεδόν το 96% της συνολικής υποστήριξης της Ελλάδας στο πολυμερές σύστημα. Το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών έλαβε 6%, κυρίως μέσω βασικών συνεισφορών.
Αναλυτικές πληροφορίες:
https://www.oecd.org/dac/development-cooperation-report/