Το σκέλος της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην υλοποίηση των προγραμμάτων αναπτυξιακής συνεργασίας της ΕΕ έχει ενισχυθεί και θα συνεχίσει να ενισχύεται, στην προσπάθεια της Ένωσης να ανταποκριθεί σε δεσμεύσεις που σχετίζονται με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και την Ατζέντα 2030. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει εντοπίσει σχετικό χρηματοδοτικό κενό, της τάξης των 5-7 δισ. Ευρώ, το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί με τη συνδρομή του ιδιωτικού τομέα.
Το 2017 δημιουργήθηκε το Εξωτερικό Επενδυτικό Σχέδιο (External Investment Plan/EIP), για τη διευκόλυνση της υλοποίησης ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων στις χώρες-εταίρους της Αφρικής και της Ευρωπαϊκής Γειτονίας. Στόχοι του ΕΙΡ είναι η βελτίωση των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών (με έμφαση στη δημιουργία θέσεων αξιοπρεπούς εργασίας) σε αυτές τις χώρες και η αντιμετώπιση ορισμένων από τα γενεσιουργά αίτια της μετανάστευσης.
Στο πλαίσιο του πρώτου πυλώνα του ΕΙΡ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Βιώσιμης Ανάπτυξης/EFSD) χορηγούνται εγγυήσεις για τη διευκόλυνση της πρόσβασης των επενδυτών σε κεφάλαια. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλλουν επενδυτικές προτάσεις είτε απευθείας στις διοικητικές τομές του ΕΙΡ είτε στους φορείς αναπτυξιακών χρηματοδοτήσεων με τους οποίους συνεργάζεται η Επιτροπή. Στο πλαίσιο του δεύτερου πυλώνα παρέχεται τεχνική βοήθεια για την προετοιμασία βιώσιμων και ελκυστικών επενδυτικών σχεδίων. Ο τρίτος πυλώνας επικεντρώνεται στην υποστήριξη της βελτίωσης του επενδυτικού κλίματος και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Εδώ και μερικά χρόνια, το κέντρο βάρους των χρηματοδοτικών μηχανισμών μετατοπίζεται σταδιακά από δράσεις υλοποίησης έργων (project based) σε δράσεις που έχουν ως στόχο την άσκηση επιρροής στις πολιτικές των ωφελούμενων κρατών (υλοποίηση μεταρρυθμίσεων/ influencing policies). Αυτή η πτυχή θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική στην περίπτωση των χωρών της Ευρωπαϊκής Γειτονίας, διότι η ΕΕ έχει κάθε λόγο να επιθυμεί τη διαμόρφωση περιβάλλοντος σταθερότητας και ευημερίας σε αυτές. Στη βάση αυτής της λογικής, το επόμενο διάστημα αναμένεται να δοθεί προτεραιότητα σε δράσεις στους τομείς της διακυβέρνησης, της ενίσχυσης του κράτους δικαίου και της βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος.
Η τρέχουσα δημοσιονομική περίοδος (2014-2020) πλησιάζει στο τέλος της. Ως εκ τούτου, οι πληροφορίες που δίνονται στις δυνητικά ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις αφορούν ουσιαστικά τους κανόνες και το περιβάλλον του τελευταίου σταδίου εκτέλεσης του τρέχοντος προϋπολογισμού. Οι πληροφορίες ως προς τις δυνατότητες συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στην περίοδο μετά το 2020 προέρχονται από την πρόταση της Επιτροπής για τον νέο προϋπολογισμό (ΠΔΠ 2021-2027), η διαπραγμάτευση του οποίου δεν έχει ολοκληρωθεί.
Το μοντέλο της χορήγησης εγγυήσεων και της ελαχιστοποίησης κινδύνων (de-risking), στο οποίο έχουν κεντρικό ρόλο οι ευρωπαϊκοί φορείς αναπτυξιακών χρηματοδοτήσεων (Development Finance Institutions/DFIs) θα είναι, όπως φαίνεται, κυρίαρχο στην περίοδο μετά το 2020.
Οι διαπραγματεύσεις για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) συνεχίζονται και η νομοθετική διαδικασία που θα καταλήξει στην έκδοση Κανονισμού για τη θέσπιση «Μέσου/Μηχανισμού Γειτονίας, Αναπτυξιακής και Διεθνούς Συνεργασίας» (NDICI) βρίσκεται σε εξέλιξη. Το NDICI, με προϋπολογισμό 89,2 δισ. Ευρώ, θα καλύψει την περίοδο 2021-2027. Ο Κανονισμός του προβλέπει την υλοποίηση δράσεων στο πλαίσιο γεωγραφικών προγραμμάτων (68 δισ. Ευρώ) και θεματικών προγραμμάτων (7 δισ. Ευρώ), καθώς και τη δυνατότητα υλοποίησης δράσεων ταχείας ανταπόκρισης (4 δισ. Ευρώ). Προβλέπεται, επίσης, αποθεματικό (cushion) αναδυόμενων προκλήσεων και προτεραιοτήτων (10,2 δισ. Ευρώ).
Επιπλέον, με στόχο τη στήριξη των βιώσιμων επενδύσεων στις χώρες-εταίρους, ο Κανονισμός δίνει τη δυνατότητα χορήγησης εγγυήσεων (εγγύηση εξωτερικής δράσης και Ευρωπαϊκό Ταμείο Βιώσιμης Ανάπτυξης Plus/EFSD+). Εφόσον η πρόταση της Επιτροπής εγκριθεί από το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο χωρίς σημαντικές αλλαγές, το NDICI θα διαδεχθεί τα ακόλουθα διακριτά χρηματοδοτικά μέσα: CIR, τμήμα του INSC, DCI, PI, EIDHR, IcSP, EFSD, ENI και EDF.
Περισσότερες πληροφορίες:
https://ec.europa.eu/europeaid/funding/funding-instruments-programming/funding-instruments_en
https://ec.europa.eu/europeaid/programming-process-geographic-and-thematic-programmes_en
https://ec.europa.eu/growth/smes/access-to-markets/internationalisation/support-tools_en
https://ec.europa.eu/commission/future-europe/eu-budget-future_el
https://ec.europa.eu/commission/sites/beta-political/files/factsheet_eip_uk_def_web_hdd_may19.pdf