Η Έκθεση για τις Λιγότερο Ανεπτυγμένες Χώρες (ΛΑΧ) 2019: «Το παρόν και το μέλλον της εξωτερικής χρηματοδότησης της ανάπτυξης – Παλαιά Εξάρτηση και Νέες Προκλήσεις» στοχεύει να δώσει απάντηση στο ερώτημα κατά πόσον και σε ποιο βαθμό οι διαθέσιμοι εξωτερικοί πόροι συνεισφέρουν στον διαρθρωτικό οικονομικό μετασχηματισμό των Λιγότερο Ανεπτυγμένων Χωρών. Η Έκθεση έχει στόχο να συμβάλλει στη συζήτηση και τις αποφάσεις της επικείμενης Πέμπτης Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για τις ΛΑΧ (2021), η οποία θα καταλήξει στην υιοθέτηση ενός νέου σχεδίου δράσης, το οποίο θα κατευθύνει τις δράσεις πολιτικής και τη διεθνή συνεργασία έως το 2030.
Σε μια συγκυρία, κατά την οποία, η ανάγκη ανανέωσης της διεθνούς αναπτυξιακής συνεργασίας είναι πιο πιεστική από ποτέ, η παρούσα Έκθεση εξετάζει τον αντίκτυπο του σημερινού τρόπου χρηματοδότησης της ανάπτυξης στις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Παρά τη δέσμευση για ανάπτυξη «χωρίς αποκλεισμούς», οι προσπάθειες αποκατάστασης μακροχρόνιων αδυναμιών στη διεθνή χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική παραμένουν ανεπαρκείς, ενώ τα συμφέροντα και οι ανάγκες των ΛΑΧ δεν περιλαμβάνονται επαρκώς στις συζητήσεις της διεθνούς κοινότητας. Η αυξημένη αβεβαιότητα και η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας έχουν ως αποτέλεσμα την ανεπαρκή πρόσβαση των ΛΑΧ σε μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση. Επιπλέον, η βιωσιμότητά του χρέους τους προκαλεί περαιτέρω ανησυχία καθώς αφαιρούνται πόροι από τις αναπτυξιακές δαπάνες.
Η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι ΛΑΧ είναι η εξάρτησή τους από την εξωτερική χρηματοδότηση της ανάπτυξης. Η Έκθεση επανεξετάζει αυτή την εξάρτηση και συμβάλλει στη σχετική συζήτηση, παρουσιάζοντας τη σχέση μεταξύ αναπτυξιακών στόχων, διαρθρωτικού μετασχηματισμού, βιώσιμης ανάπτυξης και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αναφέρονται συχνά στη συζήτηση, παρά το γεγονός ότι τόσο οι στόχοι του Προγράμματος Δράσης της Κωνσταντινούπολης, όσο και οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) στοχεύουν στην εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικότερα στο δικαίωμα στην ανάπτυξη. Αν και κανένα ανθρώπινο δικαίωμα δεν υπερτερεί των άλλων, η υλοποίηση του δικαιώματος στην ανάπτυξη δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για την υλοποίηση όλων των υπολοίπων.
Οι ΛΑΧ προχωρούν πολύ αργά προς την κατεύθυνση της επίτευξης των στόχων τόσο του Προγράμματος Δράσης της Κωνσταντινούπολης, όσο και των ΣΒΑ, κάτι που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην περιορισμένη πρόοδο του διαρθρωτικού μετασχηματισμού. Ο διαρθρωτικός οικονομικός μετασχηματισμός, στην περίπτωση αυτή, νοείται ως η μεταφορά παραγωγικών πόρων (εργασία, κεφάλαιο, γη) από δραστηριότητες και κλάδους χαμηλής παραγωγικότητας σε κλάδους με υψηλότερη παραγωγικότητα. Ένας δεύτερος λόγος είναι και η αποτυχία της διεθνούς κοινότητας να δημιουργήσει ένα οικονομικό περιβάλλον που θα ευνοεί αυτό τον διαρθρωτικό μετασχηματισμό.
Οι θετικές επιδόσεις που παρουσιάζονται στην ανάπτυξη μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008/09 δεν είναι επαρκείς για την επίτευξη των διαρθρωτικών μετασχηματισμών και τη μείωση της εξάρτησης από εξωτερικούς πόρους (ξένες αποταμιεύσεις) για τη χρηματοδότηση επενδύσεων για την ανάπτυξη. Παρά το δυσμενές διεθνές περιβάλλον, οι εξαγωγές αγαθών και, κυρίως, υπηρεσιών σημείωσαν σημαντική αύξηση μετά την έναρξη της κρίσης. Ωστόσο, δύο αρνητικές εξελίξεις επισκιάζουν αυτή τη θετική εξέλιξη: (α) η πολύ περιορισμένη διαφοροποίηση και αναβάθμιση των εξαγωγικών προϊόντων τους και β) η ακόμα ταχύτερη αύξηση των εισαγωγών, η οποία οδηγεί σε διεύρυνση των ελλειμμάτων του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Πληροφορίες: https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/ldcr2019_en.pdf