Στις 14 Μαΐου 2024, η Επιτροπή Αναπτυξιακής Βοήθειας (Development Assistance Committee/DAC) του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) υιοθέτησε την «Σύσταση για την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών και κοριτσιών στην αναπτυξιακή συνεργασία και την ανθρωπιστική βοήθεια» (“DAC Recommendation on Gender Equality and the Empowerment of All Women and Girls in Development Co-operation and Humanitarian Assistance”). Υπενθυμίζεται ότι η Ελλάδα αποτελεί, από το 1999, μέλος της DAC, στην οποία συμμετέχουν ως δωρητές αναπτυξιακής βοήθειας, 32 μέλη (31 κράτη και η ΕΕ).
Επισημαίνεται ότι οι Συστάσεις (Recommendations) του ΟΟΣΑ δεν είναι νομικά δεσμευτικές. Αντιπροσωπεύουν όμως την πολιτική δέσμευση των δωρητών στις αρχές που εμπεριέχουν και την προσδοκία για την εφαρμογή τους. Η εν θέματι Σύσταση έχει στόχο να παράσχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο, το οποίο μπορεί να δώσει κίνητρα, να υποστηρίξει και να καθοδηγήσει τις δωρήτριες χώρες αναπτυξιακής βοήθειας, καθώς και άλλους ενδιαφερόμενους διακυβερνητικούς και διεθνείς φορείς να εφαρμόσουν πιο ολοκληρωμένα, συνεκτικά και εναρμονισμένα μέτρα, σύμφωνα με τα ισχύοντα διεθνή πρότυπα και λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπ’ όψιν τους εθνικούς νόμους, για την προώθηση της ισότητας των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών και των κοριτσιών παγκοσμίως.
Η Σύσταση βασίζεται σε έξι πυλώνες:
1. Σταθερή παγκόσμια συνεργασία για την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση όλων των γυναικών και των κοριτσιών
Αυτός ο πυλώνας έχει ως στόχο:
(α) την επιτάχυνση της προόδου σε όλους τους αναπτυξιακούς στόχους με εστίαση στην υπέρβαση των περιορισμών για την κοινωνική ένταξη,
(β) την προτεραιοποίηση του ζητήματος στον πολιτικό διάλογο και την συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς,
(γ) την κινητοποίηση της πολιτικής ηγεσίας για την προώθηση ολοκληρωμένων κυβερνητικών πολιτικών (whole-of-government),
(δ) τη διασφάλιση δίκαιης, ισότιμης και ουσιαστικής εκπροσώπησης των γυναικών με ιδιαίτερη έμφαση σε άτομα που αντιμετωπίζουν συστημικές διακρίσεις (λόγω αναπηρίας, ταυτότητας φύλου και σεξουαλικού προσανατολισμού, φυλής, εθνικότητας, ηλικίας, θρησκείας κλπ.) και
(ε) την προστασία από σεξουαλική βία σε εύθραυστα περιβάλλοντα ή καταστάσεις συγκρούσεων.
2. Δημιουργία πολιτικών και νομικών πλαισίων στην αναπτυξιακή συνεργασία και ανθρωπιστική βοήθεια
Αυτός ο πυλώνας έχει ως στόχο:
(α) την υιοθέτηση στρατηγικής συγκριμένων δράσεων και ενσωμάτωσης της συνιστώσας του φύλου κατά την θεσμοθέτηση πολιτικών και ρυθμιστικών πλαισίων,
(β) την εστίαση σε μετασχηματιστικές προσεγγίσεις για τη μετατόπιση των ανισορροπιών και την αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών των ανισοτήτων,
(γ) την εφαρμογή πλαισίων πολιτικής που αντιμετωπίζουν διαφορετικούς τύπους συστημικών διακρίσεων,
(δ) την στήριξη των προσπαθειών των χωρών εταίρων για ενίσχυση των συστημάτων διακυβέρνησης και τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για την ισότητα των φύλων και
(ε) την ενίσχυση της συνοχής πολιτικών (policy coherence).
3. Σχεδιασμός και υλοποίηση αναπτυξιακών, ανθρωπιστικών και ειρηνευτικών έργων και προγραμμάτων
Αυτός ο πυλώνας έχει ως στόχο:
(α) την αποτύπωση των ειδικών τοπικών αναγκών στην πολιτική και κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα των χωρών εταίρων,
(β) την αξιοποίηση των ευρημάτων των αναλύσεων σε όλο τον κύκλο υλοποίησης των προγραμμάτων με ενσωμάτωση τουλάχιστον ενός ρητού στόχου για την ισότητα των φύλων,
(γ) τον σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων που επιτρέπουν ευελιξία στις μεταβαλλόμενες συνθήκες διατηρώντας μακροπρόθεσμους στόχους για την ισότητα των φύλων,
(δ) την αξιολόγηση και παρακολούθηση των κινδύνων που αφορούν ομάδες ή άτομα σε ευάλωτες καταστάσεις και τον κίνδυνο σεξουαλικής εκμετάλλευσης, κακοποίησης και παρενόχλησης (SEAH) στην αναπτυξιακή συνεργασία και την ανθρωπιστική βοήθεια και
(ε) την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και της τεχνογνωσίας των χωρών εταίρων.
4. Χρηματοδότηση της ισότητας των φύλων και της ενδυνάμωσης των γυναικών και κοριτσιών μέσω της Επίσημης Αναπτυξιακής Βοήθειας (ODA) και άλλων μορφών χρηματοδότησης
Αυτός ο πυλώνας έχει ως στόχο:
(α) την αύξηση της χρηματοδότησης προγραμμάτων για την ισότητα των φύλων,
(β) την αύξηση της χρηματοδότησης τοπικών οργανώσεων για τα δικαιώματα των γυναικών,
(γ) την προώθηση διαφορετικών μορφών χρηματοδότησης και συνεργασίας, όπως η συνεργασία Νότου-Νότου και η τριγωνική συνεργασία,
(δ) τη ρύθμιση διαδικασίας διασφάλισης ποιότητας και δέουσας επιμέλειας (due diligence) για την σωστή εφαρμογή του δείκτη πολιτικής ισότητας των φύλων του Συστήματος Αναφοράς (CRS) του ΟΟΣΑ και
(ε) την ενθάρρυνση πολυμερών οργανισμών, φορέων του ιδιωτικού τομέα και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών να χρησιμοποιούν τον ίδιο δείκτη ώστε να υπάρχει ένα κοινό και συγκρίσιμο σύστημα.
5. Ενίσχυση των μηχανισμών παρακολούθησης, αξιολόγησης και αμοιβαίας μάθησης μεταξύ των δωρητριών χωρών
Αυτός ο πυλώνας έχει ως στόχο:
(α) τη δημιουργία ενός εσωτερικού πλαισίου για την παρακολούθηση, την αξιολόγηση της απόδοσης και τη διαχείριση της γνώσης, συμπεριλαμβανομένων αρνητικών αλλαγών ή ακούσιων αποτελεσμάτων, ανάλογα με την περίπτωση,
(β) την παροχή οικονομικής και τεχνικής υποστήριξης στους εταίρους υλοποίησης για την ενίσχυση των εσωτερικών αντίστοιχων μηχανισμών τους,
(γ) την ανάπτυξη μιας ατζέντας μάθησης και διαχείρισης γνώσης για τη δημιουργία βάσης δεδομένων σχετικά με την ισότητα των φύλων και
(δ) τη βελτίωση των αναλυτικών δεδομένων σχετικά με την πρόοδο ως προς τα αποτελέσματα των προγραμμάτων.
6. Συνεχής ενίσχυση των θεσμών για την ισότητα των φύλων και την ενδυνάμωση των γυναικών και των κοριτσιών
Αυτός ο πυλώνας έχει ως στόχο:
(α) την προτεραιοποίηση της ισότητας των φύλων ως θεσμικής αξίας για την εξασφάλιση ενός περιβάλλοντος ίσων ευκαιριών εργασίας, απαλλαγμένο από αποκλεισμούς και διακρίσεις,
(β) τον καθορισμό συγκριμένων ρόλων και αρμοδιοτήτων για την εφαρμογή ειδικών πρωτοβουλιών για την ισότητα των φύλων και την κοινωνική ενσωμάτωση,
(γ) την αύξηση του αριθμού εξειδικευμένου προσωπικού σε θέματα ισότητας των φύλων,
(δ) τη διασφάλιση ότι το υπάρχον προσωπικό διαθέτει επαρκείς γνώσεις και δεξιότητες για την εφαρμογή πολιτικών, προγραμμάτων και έργων που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά τις ανισότητες,
(ε) την εφαρμογή αξιολογήσεων ως προς την υλοποίηση των πολιτικών και την ανταλλαγή γνώσεων μεταξύ των χωρών και
(στ) την επιτάχυνση των προσπαθειών για ενίσχυση της ακεραιότητας και λογοδοσίας όλων των εμπλεκομένων φορέων και τη δημιουργία μηχανισμών για την πρόληψη και την αντιμετώπιση περιπτώσεων σεξουαλικής εκμετάλλευσης, κακοποίησης και παρενόχλησης (SEAH) στην αναπτυξιακή συνεργασία.
Αξιολόγηση εφαρμογής Σύστασης
Η εφαρμογή της Σύστασης θα εξετάζεται και στο πλαίσιο του υφιστάμενου μηχανισμού αξιολόγησης (peer review) των μελών της DAC, με στόχο την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών. Το πλήρες κείμενο της Σύστασης είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ)