Η έκθεση (έκδοση 2018) προτείνει ένα νέο πλαίσιο δράσης για τις κυβερνήσεις και τους κοινωνικούς εταίρους με στόχο την ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, κατά τρόπο που θα ενισχύει την εθνική πρόοδο προς την κατεύθυνση της υλοποίησης των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης/ΣΒΑ.
Οι άνθρωποι είναι «αποκλεισμένοι» όταν δεν διαθέτουν τις κατάλληλες ευκαιρίες να συμμετέχουν και να επωφελούνται από την πρόοδο και την ανάπτυξη. Η έκθεση υποστηρίζει ότι προκειμένου να αντιληφθούμε ποιοι και για ποιους λόγους είναι «αποκλεισμένοι», αλλά και προκειμένου να διαμορφώσουμε αποτελεσματικές απαντήσεις, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη πέντε βασικοί παράγοντες:
(α) Διακρίσεις: Οι άνθρωποι είναι «αποκλεισμένοι» όταν υπόκεινται σε προκατάληψη ή κακομεταχείριση σε σχέση με νόμους, πολιτικές, πρόσβαση σε δημόσιες υπηρεσίες ή άλλες κοινωνικές πρακτικές λόγω της ταυτότητάς τους (η οποία σχετίζεται κυρίως με το φύλο, αλλά επίσης με την ηλικία, το εισόδημα, την εθνότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την εθνικότητα, καθώς και με το αν θεωρούνται πρόσφυγες, εκτοπισθέντες ή μετανάστες).
(β) Γεωγραφία: Οι άνθρωποι είναι «αποκλεισμένοι» και ευάλωτοι όταν δεν έχουν πρόσβαση σε κοινωνικές και οικονομικές ευκαιρίες, ασφάλεια ή/και ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες λόγω του τόπου διαμονής τους. Για παράδειγμα οι κάτοικοι αγροτικών περιοχών, καθώς και χωρών χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος είναι πολύ πιθανό να είναι φτωχοί σε σχέση με τους κατοίκους αστικών περιοχών.
(γ) Διακυβέρνηση: Οι άνθρωποι είναι «αποκλεισμένοι» όταν παρεμποδίζονται από παγκόσμιους, εθνικούς ή περιφερειακούς θεσμούς, οι οποίοι είναι αναποτελεσματικοί, άδικοι, διεφθαρμένοι και χωρίς λογοδοσία ή/και από νόμους, πολιτικές και προϋπολογισμούς που είναι επίσης άδικοι και εμπεριέχουν διακρίσεις. Λόγω των περιορισμένων δυνατοτήτων να εμπλακούν και να επηρεάσουν τη λήψη αποφάσεων σε παγκόσμιο επίπεδο, οι φτωχές χώρες και πληθυσμοί είναι λιγότερο ικανοί να επωφεληθούν από τις παγκόσμιες τάσεις στις τεχνολογίες, το εμπόριο και τις αγορές.
(δ) Κοινωνικοοικονομική κατάσταση: Οι άνθρωποι είναι «αποκλεισμένοι» όταν δεν διαθέτουν τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες να κερδίσουν επαρκές εισόδημα, να αποκτήσουν πλούτο ή να συμμετέχουν πλήρως και ισότιμα στην οικονομία και στην κοινωνία. Όσοι διαβιούν στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν ιδιαίτερα εμπόδια, τα οποία συχνά τους αποκλείουν από τις παγκόσμιες αγορές και τις εμπορικές και επενδυτικές ευκαιρίες, καθώς και από την καινοτομία και τη διάδοση νέων τεχνολογιών.
(ε) Έκτακτες καταστάσεις: Οι άνθρωποι είναι «αποκλεισμένοι» όταν είναι ευάλωτοι σε κινδύνους που σχετίζονται με τη βία, τις συγκρούσεις, τον εκτοπισμό, τις μεγάλες μετακινήσεις μεταναστών, την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, τις φυσικές καταστροφές και άλλα κλιματικά φαινόμενα, τις επιδημίες κλπ. Μεταξύ των 244 εκ. μεταναστών παγκοσμίως, 41 εκ. μετακινούνται εσωτερικά, περισσότερα από 21 εκ. είναι πρόσφυγες και 3 εκ. αιτούντες άσυλο. Η ακραία φτώχεια συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο στις ευάλωτες ομάδες που εκτοπίζονται από βίαιες συγκρούσεις και στις χώρες και τις περιοχές που πλήττονται από αυτές.
Ο χρονικός ορίζοντας του 2030 σημαίνει ότι η ανάγκη για δράση είναι πλέον επείγουσα, ιδιαίτερα για να αντιληφθούμε ποιοι και γιατί είναι αποκλεισμένοι, μέσα σε κάθε ιδιαίτερο εθνικό πλαίσιο. Οι πέντε προαναφερθέντες παράγοντες αποτελούν ένα πλαίσιο που μπορεί να εφαρμοστεί για το σκοπό αυτό. Όμως για να επιτευχθεί η ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς, η προσπάθεια δεν μπορεί να σταματήσει εκεί. Για την εφαρμογή του στόχου απαιτούνται τρεις “αμοιβαία ενισχυτικοί” μοχλοί:
(α) Εξέταση: Κατανόηση του ποιος είναι αποκλεισμένος και γιατί. Το σύνολο των αποσπασματικών στοιχείων και πληροφοριών πρέπει να εξετάζονται για το σύνολο των ανωτέρω πέντε βασικών παραγόντων, για τον προσδιορισμό των αιτιών που οδηγούν σε αποκλεισμούς και την κάλυψη των κενών στα δεδομένα, τις ικανότητες και τη χρηματοδότηση.
(β) Ενδυνάμωση: Ενεργοποίηση ουσιαστικής συμμετοχής. Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διευκολύνουν τη μάθηση, την ενίσχυση ικανοτήτων και την οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης με την καθιέρωση ασφαλών μηχανισμών για τη διασφάλιση ανατροφοδότησης στοιχείων (feedback) από περιθωριοποιημένες κοινότητες και ομάδες.
(γ) Ενεργοποίηση: Χρειάζονται υπεύθυνες και χωρίς αποκλεισμούς στρατηγικές, πολιτικές, καθώς και χρηματοδότηση. Η αναγνώριση και η ανάληψη δράσης σχετικά με τη δέσμευση του μη αποκλεισμού αποτελεί το κρίσιμο πρώτο βήμα για να καταστεί δυνατή η αποτελεσματική και ολοκληρωμένη υλοποίηση των ΣΒΑ. Η ανάπτυξη ικανοτήτων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αποτελεσματική ενίσχυση των αποκλεισμένων κοινοτήτων, την πρόβλεψη των κινδύνων, καθώς και το σχεδιασμό και την υλοποίηση στρατηγικών και πολιτικών σχετικών με τους ΣΒΑ.
Περισσότερες πληροφορίες: https://www.undp.org/content/undp/en/home/librarypage/poverty-reduction/what-does-it-mean-to-leave-no-one-behind-.html