Τέσσερα χρόνια μετά την υπογραφή της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών έχουν αναλάβει δράση, προκειμένου να ενσωματώσουν τους Στόχους και τους υποστόχους στα εθνικά αναπτυξιακά τους σχέδια και να προσαρμόσουν αναλόγως τις αντίστοιχες πολιτικές και θεσμούς. Η Έκθεση 2019 αξιοποιεί τα πλέον πρόσφατα διαθέσιμα δεδομένα για την παρακολούθηση της παγκόσμιας προόδου των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ) και για την υλοποίηση των δεσμεύσεων. Η Έκθεση δείχνει ότι, παρότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος σε ορισμένους τομείς, εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες προκλήσεις. Η κλιματική αλλαγή απαιτεί άμεση δράση, καθώς εάν δεν μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, η θερμοκρασία του πλανήτη προβλέπεται να αυξηθεί κατά 1,5°C τις επόμενες δεκαετίες. Το άλλο μείζον ζήτημα της εποχής μας είναι η αυξανόμενη ανισότητα μεταξύ χωρών και εντός των χωρών. Η φτώχεια, η πείνα και οι ασθένειες εξακολουθούν να επικεντρώνονται στις φτωχότερες και πιο ευάλωτες ομάδες ανθρώπων και χωρών. Οι προκλήσεις που επισημαίνονται στην παρούσα Έκθεση είναι τα παγκόσμια προβλήματα που απαιτούν παγκόσμιες λύσεις. Καμία χώρα και κανένα άτομο δεν μπορεί να τα επιλύσει μεμονωμένα και η πολυμερής δράση καθίσταται πιο σημαντική από ποτέ.
Επισκόπηση ΣΒΑ:
ΣΒΑ 1 – Μηδενική Φτώχεια: Η μείωση της ακραίας φτώχειας συνεχίζεται αλλά με επιβραδυνόμενο ρυθμό και ο κόσμος δεν βρίσκεται σε καλή πορεία για την επίτευξη του στόχου μηδενικής φτώχειας έως το 2030. Η ακραία φτώχεια σήμερα επικεντρώνεται και επηρεάζει περισσότερο τους αγροτικούς πληθυσμούς, ενώ επιδεινώνεται και εξαιτίας των βίαιων συγκρούσεων και της κλιματικής αλλαγής. Εκ των 736 εκατομμυρίων ανθρώπων, οι οποίοι ζούσαν με λιγότερο από 1,90 δολ. ΗΠΑ την ημέρα το 2015, τα 413 εκατομμύρια βρίσκονταν στην υποσαχάρια Αφρική και οι προβλέψεις δείχνουν ότι, αν δεν υπάρξουν σημαντικές αλλαγές πολιτικής, το ποσοστό ακραίας φτώχειας στην υποσαχάρια Αφρική θα παραμείνει διψήφιο το 2030.
ΣΒΑ 2 – Μηδενική Πείνα: Παρά την προηγούμενη πρόοδο, ο αριθμός των ανθρώπων που υποφέρουν από πείνα παρουσιάζει συνεχή αύξηση από το 2014. Υπολογίζεται ότι 821 εκατομμύρια άνθρωποι υποσιτίζονταν το 2017, όπως και το 2010. Η εξάπλωση του υποσιτισμού παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη, κατά τα τελευταία τρία χρόνια, σε ποσοστό λίγο μικρότερο του 11%. Η κατάσταση επιδεινώθηκε σημαντικά στην υποσαχάρια Αφρική, όπου ο αριθμός των υποσιτιζόμενων ανθρώπων αυξήθηκε από 195 εκατομμύρια το 2014 σε 237 εκατομμύρια το 2017. Η υποσαχάρια Αφρική παραμένει η περιοχή με τα μεγαλύτερα ποσοστά υποσιτισμού, με ρυθμό αύξησης από 20,7% το 2014 σε 23,2% το 2017.
ΣΒΑ 3 – Καλή Υγεία και Ευημερία: Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος ως προς τη βελτίωση της υγείας εκατομμυρίων ανθρώπων. Τα ποσοστά μητρικής και παιδικής θνησιμότητας έχουν μειωθεί, το προσδόκιμο ζωής αυξάνεται παγκοσμίως και η καταπολέμηση ορισμένων μολυσματικών ασθενειών σημειώνει σταθερή πρόοδο. Ωστόσο, υπάρχουν και ασθένειες, για τις οποίες η πρόοδος έχει επιβραδυνθεί ή έχει καθυστερήσει όπως π.χ. ελονοσία και η φυματίωση. Έχουν δε σημειωθεί πολλοί θάνατοι εξαιτίας της έλλειψης εκπαιδευμένου ιατρικού προσωπικού, ενώ άλλες ιατρικές υπηρεσίας ρουτίνας, όπως ο εμβολιασμός, δεν ήταν διαθέσιμες. Επιπλέον, ο μισός παγκόσμιος πληθυσμός δεν έχει πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας.
ΣΒΑ 4 – Ποιοτική Εκπαίδευση: Η εκπαίδευση επιτρέπει την κοινωνική και οικονομική πρόοδο και την καταπολέμηση της φτώχειας. Ωστόσο, εκατομμύρια παιδιά εξακολουθούν να βρίσκονται εκτός σχολείου, ενώ άλλα, αν και παρακολουθούν μαθήματα, δεν αποκτούν τις απαραίτητες δεξιότητες. Περισσότερα από τα μισά παιδιά και τους εφήβους παγκοσμίως δεν πληρούν τα ελάχιστα πρότυπα επάρκειας στην ανάγνωση και τα μαθηματικά. Οι ανισότητες στις ευκαιρίες εκπαίδευσης αφορούν όλες τις περιοχές, αλλά η υποσαχάρια Αφρική, καθώς και τμήματα της Κεντρικής και Νότιας Ασίας υστερούν περισσότερο. Ως αποτέλεσμα, πολλοί μαθητές δεν είναι προετοιμασμένοι να συμμετάσχουν στην εξαιρετικά σύνθετη παγκόσμια οικονομία. ΣΒΑ 5 – Ισότητα των Φύλων: Για τις γυναίκες, ο κόσμος είναι σήμερα καλύτερος σε σχέση με το παρελθόν. Μικρότερος αριθμός κοριτσιών εξαναγκάζονται σε πρώιμο γάμο, μεγαλύτερος αριθμός γυναικών βρίσκονται στο κοινοβούλιο και σε ηγετικές θέσεις, ενώ ταυτόχρονα προωθούνται νομοθετικές μεταρρυθμίσεις για την προώθηση της ισότητας των φύλων. Όμως παρά την πρόοδο, παραμένουν νομοθετικές ρυθμίσεις που εισάγουν διακρίσεις και κοινωνικά στερεότυπα, κατά των γυναικών και των κοριτσιών.
ΣΒΑ 6 – Καθαρό Νερό και Αποχέτευση: Η ανάγκη για νερό έχει ξεπεράσει την αύξηση του πληθυσμού και ο μισός πληθυσμός του κόσμου αντιμετωπίζει ήδη έντονη λειψυδρία τουλάχιστον ένα μήνα το χρόνο. Τα περισσότερα ποτάμια στην Αφρική, την Ασία και τη Νότια Αμερική είναι πιο μολυσμένα τώρα σε σχέση με τη δεκαετία του 1990, ενώ υπολογίζεται ότι, κατά τα τελευταία 100 χρόνια, έχει χαθεί το 50%-70% των φυσικών υγροβιοτόπων. Παρότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό και αποχέτευση, υπάρχουν ακόμη δισεκατομμύρια άνθρωποι, σε αγροτικές κυρίως περιοχές, οι οποίοι εξακολουθούν να στερούνται αυτών των βασικών υπηρεσιών.
ΣΒΑ 7 – Φτηνή και καθαρή Ενέργεια: Η πρόσβαση στην ηλεκτρική ενέργεια στις φτωχότερες χώρες έχει αρχίσει να επιταχύνεται, η ενεργειακή απόδοση συνεχίζει να βελτιώνεται, ενώ οι ανανεώσιμες πηγές σημειώνουν εντυπωσιακή πρόοδο. Σήμερα, το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που έχει πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια, έχει αυξηθεί από 83% το 2010 σε 87% το 2015 και 89% το 2017. Ωστόσο, 840 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση στην ενέργεια το 2017, κυρίως στην υποσαχάρια Αφρική. Στην περιοχή αυτή, μόνο το 44% του πληθυσμού είχε πρόσβαση στην ενέργεια και εκτιμάται ότι 573 εκατομμύρια άνθρωποι εξακολουθούν να μην έχουν ηλεκτρισμό.
ΣΒΑ 8 – Αξιοπρεπής Εργασία και Οικονομική Ανάπτυξη: Η βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς οικονομική ανάπτυξη μπορεί να οδηγήσει σε πρόοδο, να δημιουργήσει αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας και να βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο. Το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε συνολικά κατά 1,9% το 2017, σε σχέση με 1,3% το 2016. Η αύξηση αυτή αναμένεται να παραμείνει σταθερή περίπου στο 2% το 2020. Στις Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες, στόχος είναι η αύξηση του ΑΕΠ, τουλάχιστον κατά 7%. Στις χώρες αυτές, ο μέσος ετήσιος ρυθμός του πραγματικού ΑΕΠ αυξήθηκε από 5,8% για την περίοδο 2000-2004, σε 7,1% για την περίοδο 2005-2009, πριν επιβραδυνθεί στο 4,8% από το 2010-2017.
ΣΒΑ 9 – Βιομηχανία, Καινοτομία και Υποδομές: Η βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς εκβιομηχάνιση, μαζί με την καινοτομία και τις υποδομές, μπορούν να απελευθερώσουν δυναμικές και ανταγωνιστικές οικονομικές δυνάμεις, οι οποίες δημιουργούν απασχόληση και εισόδημα. Ειδικότερα, οι Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες πρέπει να επιταχύνουν την ανάπτυξη του μεταποιητικού τους τομέα και να αυξήσουν τις επενδύσεις στην επιστημονική έρευνα και την καινοτομία. Η μεγέθυνση του μεταποιητικού τομέα τόσο στις αναπτυσσόμενες όσο και στις αναπτυγμένες περιοχές επιβραδύνθηκε το 2018, κυρίως λόγω των αναδυόμενων εμπορικών και δασμολογικών φραγμών, οι οποίοι περιορίζουν τις επενδύσεις και τη μελλοντική ανάπτυξη.
ΣΒΑ 10 – Λιγότερες Ανισότητες: Η ανισότητα εντός και μεταξύ των χωρών αποτελεί σοβαρό λόγο ανησυχίας, παρά την πρόοδο σε επιμέρους τομείς. Η εισοδηματική ανισότητα εξακολουθεί να αυξάνεται σε πολλά μέρη του κόσμου, ακόμη και όταν το φτωχότερο 40% του πληθυσμού στις περισσότερες χώρες εμφανίζει αύξηση του εισοδήματος. Απαιτείται μεγαλύτερη προσοχή στη μείωση των εισοδηματικών και άλλων ανισοτήτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συνδέονται με την πρόσβαση στην αγορά εργασίας και το εμπόριο.
ΣΒΑ 11 – Βιώσιμες Πόλεις και Κοινότητες: Ο κόσμος γίνεται όλο και περισσότερο αστικοποιημένος. Από το 2007, πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε πόλεις και το ποσοστό αυτό αναμένεται να ανέλθει σε 60% έως το 2030. Η ταχεία αστικοποίηση έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των κατοίκων που ζουν σε «παραγκουπόλεις», τις ανεπαρκείς υποδομές και υπηρεσίες, την επιδείνωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και την άναρχη αστική δόμηση. Για να ανταποκριθούν σε αυτές τις προκλήσεις, 150 χώρες έχουν αναπτύξει εθνικά πολεοδομικά σχέδια, με σχεδόν τα μισά από αυτά να βρίσκονται στη φάση υλοποίησης.
ΣΒΑ 12 – Υπεύθυνη Κατανάλωση και Παραγωγή: Η οικονομική και κοινωνική πρόοδος κατά τον τελευταίο αιώνα συνοδεύτηκε από περιβαλλοντική υποβάθμιση που θέτει σε κίνδυνο τα ίδια τα συστήματα από τα οποία εξαρτάται η μελλοντική μας ανάπτυξη. Σε παγκόσμιο επίπεδο, συνεχίζεται αμείωτα η εκμετάλλευση των φυσικών πόρων για στήριξη της οικονομικής δραστηριότητας και η παραγωγή αποβλήτων. Περίπου το ένα τρίτο των τροφίμων που παράγονται για κατανάλωση, κάθε χρόνο, χάνονται ή σπαταλούνται στις ανεπτυγμένες χώρες. Απαιτείται επείγουσα δράση για να διασφαλισθεί ότι οι σημερινές ανάγκες δεν οδηγούν σε υπερβολική εξόρυξη πόρων και περαιτέρω υποβάθμιση του περιβάλλοντος.
ΣΒΑ 13 – Δράση για το Κλίμα: Η κλιματική αλλαγή αποτελεί το σημαντικότερο ζήτημα της εποχής μας και τη μεγαλύτερη πρόκληση για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Απαιτείται ο περιορισμός της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη σε 1,5°C για την αποφυγή καταστροφικών συνεπειών και μη αναστρέψιμων αλλαγών. Αυτό θα απαιτήσει ταχείες και εκτεταμένες μεταβάσεις στους τομείς της ενέργειας, των χερσαίων και αστικών υποδομών και βιομηχανικών συστημάτων. Ενώ οι χώρες έχουν κάνει θετικά βήματα με την προετοιμασία εθνικά καθορισμένων συνεισφορών (NDCs) και την αύξηση της χρηματοδότησης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, απαιτούνται πολύ πιο φιλόδοξα προγράμματα και καινοτόμες αλλαγές σε όλες τις πτυχές της κοινωνίας.
ΣΒΑ 14 – Ζωή στο Νερό: Οι ωκεανοί παράγουν περίπου το ήμισυ του οξυγόνου και λειτουργούν ως ρυθμιστές του κλίματος, απορροφώντας την ατμοσφαιρική θερμότητα και άνω του ενός τετάρτου του CO2. Ωστόσο, δεκαετίες αυξανόμενων εκπομπών άνθρακα έχουν οδηγήσει σε αύξηση της θερμότητας των ωκεανών και σε αλλαγές στη χημική τους σύνθεση. Οι δυσμενείς επιπτώσεις της «οξίνισης» των ωκεανών, της κλιματικής αλλαγής (συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της στάθμης της θάλασσας), των ακραίων καιρικών φαινομένων και της διάβρωσης των ακτών εντείνουν τις ήδη υπάρχουσες απειλές για τους θαλάσσιους και παράκτιους πόρους εξαιτίας της υπεραλίευσης, της ρύπανσης και της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων.
ΣΒΑ 15 – Ζωή στη Στεριά: Η ανθρώπινη δραστηριότητα συνεχίζει να καταστρέφει την υγεία των οικοσυστημάτων, από τα οποία εξαρτώνται όλα τα είδη. Η απώλεια των δασών επιβραδύνεται μεν, αλλά συνεχίζεται με ανησυχητικό ρυθμό, ένα εκατομμύριο είδη φυτών και ζώων κινδυνεύουν να εξαφανιστούν σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών και εκτιμάται ότι το 20% της επιφάνειας της Γης υποβαθμίστηκε μεταξύ 2000-2015. Η απώλεια της παγκόσμιας βιοποικιλότητας επιταχύνεται, οδηγώντας σε απρόβλεπτες και μη αναστρέψιμες αλλαγές στο οικοσύστημα. Απαιτείται ταχύτερη δράση για την προστασία των κρίσιμων απειλούμενων ειδών και της μείωσης του κινδύνου εξαφάνισης σε όλη τη γεωργία, τη βιομηχανία, το εμπόριο και σε άλλους τομείς.
ΣΒΑ 16 – Ειρήνη, Δικαιοσύνη και Ισχυροί Θεσμοί: Τα τελευταία έτη δεν έχει σημειωθεί ουσιαστική πρόοδος όσον αφορά τον τερματισμό της βίας, την προώθηση του κράτους δικαίου, την ενίσχυση των θεσμών ή την αύξηση της πρόσβασης στη δικαιοσύνη. Οι συγκρούσεις και άλλες μορφές βίας αποτελούν εμπόδιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Το 2018, ο αριθμός των ανθρώπων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους λόγω πολέμου, διώξεων και συγκρούσεων ξεπέρασε τα 70 εκατομμύρια, το υψηλότερο επίπεδο εδώ και 70 περίπου έτη σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες.
ΣΒΑ 17 – Συνεργασία για τους Στόχους: Η στήριξη για την υλοποίηση των ΣΒΑ κερδίζει έδαφος, αλλά εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές προκλήσεις. Τα εμβάσματα είναι σε υψηλό επίπεδο, αλλά η Κρατική Αναπτυξιακή Βοήθεια (ΚΑΒ) μειώνεται και οι ροές ιδιωτικών επενδύσεων συχνά δεν συμβαδίζουν με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Επιπλέον, η παγκόσμια ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί λόγω των συνεχιζόμενων εμπορικών εντάσεων και ορισμένες κυβερνήσεις έχουν αποσυρθεί από την πολυμερή δράση. Η καθαρή ΚΑΒ ανήλθε σε 149 δισ. δολ. ΗΠΑ το 2018, μειωμένη κατά 2,7% σε σχέση με το 2017. Η ΚΑΒ αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή εξωτερικής χρηματοδότησης για τις Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες, ωστόσο, το 2018, χορηγήθηκαν λιγότερες ενισχύσεις στις Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες και στις αφρικανικές χώρες, οι οποίες έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη. Τα προσωρινά στοιχεία δείχνουν ότι η διμερής ΚΑΒ στις Λιγότερο Αναπτυγμένες Χώρες μειώθηκε κατά 3% σε σχέση με το 2017, ενώ οι ενισχύσεις προς την Αφρική μειώθηκαν κατά 4%.
Πληροφορίες: https://unstats.un.org/sdgs/report/2019/The-Sustainable-Development-Goals-Report-2019.pdf